Storm en regen op Java en Oud en Nieuw op Bali

Een week lang geen of zeer slechte internet verbinding, een lang verhaal dus:

Zaterdag 17 maart

Na het ontbijt staat om 8 uur weer een auto met chauffeur klaar, vandaag gaan we op weg naar de Bromo vulkaan, maar voor het zover is nog een aantal tussenstops. Te beginnen bij de Prambanan een Hindoeïstisch heiligdom, gebouwd in de 9e eeuw. Een lokale gids geeft uitgebreid uitleg over de diverse tempels en de gehele opbouw ervan. Het complex heeft veel te lijden gehad van de laatste aardbeving in 2009, de hoofdtempel, Shiva, is zelfs nog steeds gesloten vanwege instortingsgevaar. Het gehele park eromheen ziet er uitstekend verzorgd uit. Hier worden we via het uitgebreide souvenirdorp naar de uitgang geleid. Het dorp is zo groot dat er drie ingangen zijn, waarvan het gebruik dagelijks wisselt om alle verkopers gelijke kansen te bieden. Twee uur verder komen we aan in Solo (Surakarta). De chauffeur zet ons af op het plein voor het prinselijk paleis. We eten eerst in een gezellig en goed verzorgd restaurant, waar de prijzen minder hoog blijken dan we op grond van de entourage hadden verwacht. Daarna lopen we over de antiekmarkt, aan ons niet echt besteed, dus dat hebben we vrij snel gezien. We lopen nog een paar straten door, laten ons beltegoed weer opwaarderen en brengen dan onder begeleiding van weer een lokale gids nog een bezoek aan het paleis. De huidige prins (de 10e van de dynastie) en zijn familie wonen er nog zelf. We zien de audiëntiezaal en diverse andere ruimten. Er staan vitrinekasten met verzamelingen van diverse cadeaus die de prins en zijn voorgangers hebben gekregen bij bezoeken aan het buitenland of van bezoekende vorsten. Ook van het Nederlandse koningshuis is er het een en ander, o.a. een klein model van de Gouden Koets, geschonken door koningin Juliana. Na deze rondleiding wordt de autorit vervolgd en komen we rond 3 uur aan in Sukuh, het cottage ligt op ruim 1100m hoogte, op de flank van een 3300m hoge (slapende) vulkaan. Het complex is kleinschalig, zal uiteindelijk 12 kamers bevatten. Prachtig uitzicht, hoewel nogal heiig. De weg ernaartoe is het laatste stuk erg steil, de auto trekt het met moeite in de eerste versnelling. De eigenaar spreekt een aardig woordje Nederlands, hij wijst ons de weg naar de dorpskern, nog iets hoger op de berghelling. Vlakbij de Sukuh tempel. Er is daar een bruiloftsfeest gaande en we zijn daar van harte welkom volgens hem. Na een klauterpartij worden we daar inderdaad in de tent gewenkt, intussen barst een bui los. We krijgen thee (met flink suiker) cake, pinda’s en snoepjes aangeboden. Terwijl de bui in volle hevigheid losbarst en het terrein gedeeltelijk onderloopt wordt ook nog een bordje met wat vlees, sambal, kroepoek en rijst uitgedeeld. De eigenlijke bruiloft is morgen, maar het feest is vandaag dus al begonnen. We worden vriendelijk toegelachen, maar we kunnen helaas geen woord met ze wisselen. Terwijl de regen ophoudt staan vrijwel alle gasten als op commando op en vertrekken na de familie de hand te hebben geschud. Wij volgen dat voorbeeld dus maar. Terug bij de lodge gaan we aan tafel, waar we gezelschap krijgen van de enige andere gasten, een Nederlandse met haar Belgische vriend: kwamen hen ook al tegen in Sumatra op het eiland Samosir. We wisselen ervaringen uit onder genot van een glas Bintang en een heerlijke maaltijd.

Zondag 18 maart

Om 8 uur wordt onze bagage weer in de minibus geladen, de afspraak met de chauffeur is dat hij ons rond half elf zal oppikken bij de waterval Grojokan Sewu. Wij zullen daar in ruim twee uur naar toe lopen. We hebben van Abdullah, de eigenaar van de lodge een handgeschreven routebeschrijving/tekening mee gekregen. Het is prachtig, we lopen over bergweggetjes langs de verschillende dorpjes, waar men druk bezig is met allerlei tuinbouwactiviteiten. Wieden, spitten, bemesten, bespuiten, oogsten. Omdat het hier op hoogte duidelijk minder warm is zien we veel bekende gewassen zoals witte kool, bloemkool, tomaten, komkommers, peen, sperziebonen, uien, maar ook lombok (spaanse pepers). Tegen tien uur bereiken we de ingang van het park waarin de waterval ligt. Kees gaat naar binnen, Reina legt haar voet te rusten bij een kop koffie en zal op de chauffeur wachten, de verwachting is dat het maximaal een uur zal duren. Dat klopt uiteindelijk ook wel, maar intussen was er aardig wat verwarring. Kees volgde de bordjes naar de uitgang en kwam op een ander punt uit dan waar Reina was achtergebleven, daar was echter WEL de chauffeur, die we ook bij de andere ingang verwacht hadden. Het was dus min of meer toeval dat we elkaar daar zagen, maar toen was er nog het probleem om aan de chauffeur duidelijk te maken dat Reina bij de andere ingang opgehaald moest worden. Dat lukte uiteindelijk met hulp van een andere aanwezige bezoeker die gelukkig wel Engels verstond, want aan de chauffeur hebben we qua taal helemaal niets. Hij rijdt echter uitstekend en na een lange rit, gedeeltelijk door de bergen, tot zelfs boven 2000m, komen we om 6 uur, het is dan al donker, bij ons guesthouse in Malang aan. Een kamer, gelegen aan een binnentuin, stinkend naar de mottenballen. We vinden er 6 en gooien ze direct weg. Dat ruimt op! Nog een korte wandeling door donker Malang, eten gegrilde eend en bellen vervolgens met Lennart die morgen naar Somalië vertrekt voor 3 maanden. Arjan, Laura, Rianne, Paul en de opa’s vergezellen hem vanavond en brengen hem morgen naar Den Helder. Jammer dat wij er niet bij kunnen zijn.

Maandag 19 maart

Om half zeven op om na het ontbijt, dat helaas met nogal wat vertraging ( en dan zonder excuses) voor ons neergezet wordt, te vertrekken richting Bromo. In eerste instantie nog gewoon met de Suzuki minibus, maar bij de markt in Kumpang zullen we overstappen in een jeep voor de echte tour van vandaag, volgens de voucher tenminste. Bij de pasar (markt) aangekomen vinden we de jeep echter niet, uiteindelijk besluit de chauffeur een stukje verder te rijden naar een hem bekend adres, waar we inderdaad verwacht worden en na een kop koffie met andere chauffeur in de gelukkig gesloten jeep vertrekken. Eerst nog een korte stop bij de rangers van het nationale park om tickets voor bezoekers en auto te kopen dan via een snel stijgende, steeds smaller wordende weg, omhoog. De hellingen aan beide zijden staan weer vol met de bekende tuinbouwproducten, het weer wordt steeds grijzer en bij een korte fotostop merken we dat de temperatuur al aardig gezakt is. We zien op verschillende plekken restanten van verzakkingen, waar modder en takken de weg tot niet meer dan onze spoorbreedte versmallen, de 4-wielaandrijving doet zijn werk. Ineens doemt een graafmachine op en is de weg helemaal versperd, we moeten geduld hebben tot een soort van doorgang is gecreëerd onder omgevallen bomen door en door modder en kuilen. We kunnen in ieder geval verder, aangezien we bij 25 graden of meer uit Malang zijn vertrokken zijn we niet helemaal gekleed op de nu optredende temperaturen, die tot onder de 10 graden zijn gezakt, er staat ook veel wind als we uiteindelijk de dorre savanne van de grote krater binnenrijden. Eerst nog begroeid met steppegras, waarbij de omringende kraterwand en de in de krater gelegen hogere vulkaantoppen geheel inde bewolking gehuld zijn, het begint ook af en toe te regenen. Verderop rijden we over de echte lavastof van de laatste uitbarsting, totaal geen begroeiing meer, niet stoffig nu, omdat de bodem doorweekt is. Tenslotte kruipen we net na het middaguur tegen de kraterwand omhoog en arriveren bij de Lava View Lodge. Een leuke verzameling huisjes tegenover een restaurant annex lobby/receptie. Terwijl we daar aan de lunch zitten barst er een echt noodweer los, harde regen en veel wind met forse windstoten, een in aanbouw zijnde partytent dreigt weggeblazen te worden en wordt met een kleine vrachtwagen gezekerd. Er is een ploeg van meer dan 20 man bezig met opbouw voor een optreden en TV-registratie morgenavond, maar ze moeten er mee ophouden door het weer. Met dikke mutsen op en wanten aan komen ze ook binnen, waar de temperatuur ook niet echt hoog is, geen verwarming en veel tocht. De Suzuki met onze bagage en warmere kleren heeft de iets minder slechte en steile “normale” route gevolgd en arriveert ruim twee uur na ons, zodat we het een behoorlijk poosje echt flink koud hebben. Ook met vier lagen kleren aan worden we niet echt meer warm. We zijn de hele middag en avond zoet met lezen, drinken koffie, eten uiensoep etc. Internet werkt niet, de antenne is gisteren al kapot gewaaid wordt verteld. We spreken aan de receptie af dat we om 3 uur gewekt zullen worden als het droog is, zodat we misschien met de jeep naar de zonsopkomst kunnen gaan kijken. Om die reden bijtijds naar bed, waar we uiteindelijk warm worden onder twee dekens en een sprei.

Dinsdag 20 maart

Niet gewekt vannacht en ook na de wekker van kwart voor zes in bed gebleven, het weer onveranderd grauw en grijs. Uiteindelijk na het ontbijt na 8 uur vertrokken, kilometers bergafwaarts, de Lodge ligt op 2004m boven zeeniveau. Het wordt even droog en hebben dan een mooi uitzicht over de laagvlakte die zich van de voet van de berg uitstrekt tot aan de zee, de Straat van Maduro.
De gehele verdere tocht blijft het af en toe regenen, gelukkig bereikt de temperatuur in het lager gelegen gebied weer de bekende hogere warden van tussen 25 en 30 graden. Kort na 13 uur bereiken we Kalibaru (Kali=rivier, baru=nieuw), een stadje van 55000 inwoners, dat armoedig aandoet. Voorbij het stadje slaan we rechtsaf een lokale weg in, wel verhard, maar nauwelijks berijdbaar, dat wekt geen hoge verwachtingen. Met het grijze regenachtige weer en die slechte weg zijn we even niet echt goed gehumeurd, dit verandert echter op slag als we uitstappen bij Rumah Senang (het huis waar je je “senang” kunt voelen). We worden hartelijk ontvangen door het Nederlandse echtpaar Cor en Wil van Dee, die dit guesthouse in 2007 zijn begonnen. Echt heel vriendelijk, we voelen ons inderdaad meteen senang (= op het gemak). Een leuke huiskamer, open veranda, mooie tuin, prachtig ingerichte kamers. We zijn de eerste gasten vandaag en Cor en Wil nemen alle tijd voor een gezellig kennismakingsgesprek onder genot van een welkomstdrankje. De verbazing is groot als we al snel tot de ontdekking komen dat zij jarenlang in Zuidland hebben gewoond, waar Cor filiaalhouder van de ABNAMRO bank is geweest en Wil de administratie voor de firma van Noort deed. Zij kennen dan ook verschillende van onze vrienden daar. In de loop van de middag arriveren ook de overige gasten, alle vier kamers zijn bezet. Het diner eten we gezamelijk met twee andere gasten, Cor en Wil en hun blinde dochter Cindy. Heel gezellig en huiselijk en er is door de staf, onder leiding van Aris en Lisa voortreffelijk gekookt. We worden nog gebeld door de gids voor morgenochtend, we worden om 8 uur op de vertreklocatie verwacht voor een wandeling door het dorp en de omgeving.

Woensdag 21 maart

Na het ontbijt weer in onze minibus naar de wandeling van vandaag. De chauffeur heeft zijn zaakjes echter niet op orde en dreigt ons op het verkeerde adres af te leveren. De mevrouw aldaar die ons te woord staat verwacht ons niet en begrijpt na het lezen van de voucher dat we een paar kilometer terug moeten zijn. Daarna loopt het weer op rolletjes, we zien veel intussen bekende dingen op kruidengebied, maar ook aan werkzaamheden in het dorp, zoals vervaardiging van aluminium en roestvrijstalen pannen, alles met de hand gemaakt, vervolgens produktie van tofu en kroepoek. Het motregent nog af en toe, maar de temperatuur is behaaglijk. Na de wandeling een heerlijke lunch met Lisa’s aardappelkroketten. De rest van de middag luieren we bij het zwembad en praten nog met Cor en Wil. Intussen is gebleken dat we komende nacht al om 4 uur zullen vertrekken richting Bali. Het moet zo vroeg vanwege de af te leggen afstand, maar vooral omdat de 23e het Balinees nieuwjaar valt, een dag van stilte, waarop iedereen thuis blijft en er geen enkele activiteit mogelijk is. Ook de veerpont van Java naar Bali vv vaart dan niet, waardoor het morgen waarschijnlijk erg druk zal zijn met vrachtverkeer dat nog over wil en er mogelijk lange wachttijden ontstaan. Vooral aan de Balinese kant, dat is voor de chauffeur van belang, omdat hij na ons afgezet te hebben nog weer terug moet richting Java en naar huis.

Donderdag 22 maart

Na een korte nacht worden we kort voor half vier wakker, doordat Cor en Wil al met kopjes aan het rommelen zijn. Ze hebben beloofd ons uit te zwaaien en nog voor koffie en thee te zorgen voor we vertrekken. Anders zouden we wellicht wakker geworden zijn van het schelle geschreeuw van de moskee luidsprekers die je nu al overal weer hoort, overdag valt het allemaal niet zo op, maar zo in de stille nacht des te meer. Klokslag 4 uur komt nachtwaker Fawzie vertellen dat de minibus er weer is en we nemen afscheid van Rumah Senang. Er is al behoorlijk wat verkeer op de weg, slecht of niet verlicht, zowel de weg zelf als sommig verkeer, zowel voetgangers als fietsers. De meeste brommers en auto’s zijn gelukkig wel goed te zien. In de nacht rijden is beslist niet aan te bevelen. Terwijl de chauffeur er flink de vaart in zet passeren we diverse dorpen, overal is de markt al in volle gang. Het wordt geleidelijk aan al licht en voor zes uur zijn we bij de ferryterminal, waar de boten af- en aanvaren. Er ligt er een klaar zodat we meteen aan boord rijden. Op het bovendek eten we wat rijst en drinken een kop koffie. Na ongeveer drie kwartier zijn we aan de overkant, we moeten wachten tot er een aanlegplaats vrij komt. Er liggen wel een stuk of vijf ferry’s tegelijkertijd te laden, aan de Balinese kant inderdaad helemaal vol. Op de kade zien we naderhand een kilometers lange wachtrij: zoals we ooit aan de Wit-Russische grens zagen. . Met de klok een uur vooruit vervolgen we de snelle autorit langs leuke dorpjes, maar vooral langs de schitterende kust van de Balizee aan de ene kant en de hoge bergen aan de andere kant. In alle dorpen wordt de laatste hand gelegd aan grote van papier-maché gemaakte beelden, die de demonen voorstellen die ze op oudejaarsavond willen verjagen, zodat het nieuwe jaar (1934 volgens de Balinese kalender) zonder de boze geesten kan beginnen. We willen graag nog een koffiestop, maar de chauffeur lijkt er geen oren naar te hebben, toch draaien we een uur na het verzoek ineens van de af, een paar honderd meter richting zee, waar zich een prachtig klein resort blijkt te bevinden. Daar drinken we de koffie en eten meteen ook een goed gevuld broodje als lunch. Een uurtje later rijden we Tirtagangga binnen, wij zien het bordje dat naar onze bestemming verwijst, maar de chauffeur blijkbaar niet en rijdt verder tot een volgend bord, dat wijst echter een 300m lang voetpad aan de berg op, lijkt ons geen goed idee met de koffers. Hij weet blijkbaar echt de weg hier niet, want eerst gaan we nog een aantal kilometers verder, voordat hij op ons aandringen omkeert en uiteindelijk bij het door ons aangegeven punt wel de goede kant op draait en we uiteindelijk aankomen bij “Batur Indah”, de home-stay waar we de komende twee nachten zullen doorbrengen. Er zijn f 5 kamers, wij zijn de enige gasten. De kwaliteit van het geheel qua bouw en sanitair is niet vergelijkbaar met Rumah Senang, maar het is ook niet eerlijk om die vergelijking te maken natuurlijk, dit is door locale mensen met jarenlange noeste arbeid opgebouwd, met de beperkte lokale middelen. Het resultaat mag er dus zijn! Prachtig uitzicht op bergen en rijstvelden. De eigenaar (Gede) legt uit dat er inderdaad morgen helemaal niets gedaan mag worden, niemand mag op de openbare weg, geen vervoer, geen licht en vuur vanaf 18.00 uur, we zullen in de home-stay moeten blijven. Door het nieuwe dorpshoofd is verklaard dat er strikt op toe wordt gezien dat niemand zich op straat bevindt. Om die reden gaan we nu meteen maar op pad, richting waterpaleis, dat is vanuit hier een paadje bergafwaarts. Na het waterpaleis gaan we over de doorgaande weg bergopwaarts om naar de dorpskern van Abibi te lopen. Onderweg schuilen voor een tropische bui, die hier gelukkig niet erg lang duurt. We drinken chocolademelk uit een pakje, het merk is overbekend: Frisian Flag. Als het weer droog is lopen we door naar het dorpscentrum, de hindoetempel. Daar is men druk bezig met de voorbereidingen van de oudejaarsceremonie later vanmiddag. We gaan er eens rustig voor zitten, nadat we eerst de sarong en sjerp omslaan die we meegekregen hebben van Gede, desalniettemin zijn we natuurlijk erg herkenbaar als blanke toeristen, waar er verder slechts heel weinig van zijn hier. Men is erg vriendelijk, lacht ons toe, niet bepaald met een mond vol tanden….. en hoewel we het gevoel hebben bekeken te worden zijn we van harte welkom. Steeds meer vrouwen, keurig aangekleed met sarong en sjerp komen met manden op het hoofd vol met offergaven en de mannen plaatsen bamboestaken met versiering rondom het veld. Intussen arriveren de eerste groepen jongens die de demonen meesjouwen, in de loop van de middag een stuk of twintig, de een nog fantastischer dan de ander zowel qua kleur als grootte. De beelden zijn op bamboerekken geplaatst die door een stuk of 15 jongens worden voortgedragen. De offerceremonie, met het gehele dorp zittend op het grasveld duurt ruim twee uur, er zijn ook een compleet speenvarken veel andere levensmiddelen, zoals gebraden kip en hond, fruit, diverse soorten krupuk, empeng, zoete rijstkoekjes enz. enz. De gehele gang van zaken gaat uiteraard in het Balinees, we doen maar mee, begrijpen is weer wat anders. Priesters besprenkelen iedereen met heilig water, we bidden met bloemetjes en wierook , uiteindelijk vertrekt iedereen richting begraafplaats, waar de optocht met demonenbeelden ook naar toe gaat, onder luid gejuich en harde knallen. Het is intussen helemaal donker geworden, bij de begraafplaats aangekomen wordt nog meer vuurwerk afgestoken en dan gaat de brand erin, de vlammen laaien even hoog op en dan keert iedereen huiswaarts. We zijn blij dat we de zaklamp hebben meegenomen, want het is best donker, hoewel we vuurvliegjes zien dragen die niet echt bij aan de verlichting van het pad naar de home-stay. Daar weer aangekomen worden we getrakteerd op de offergaven die mee teruggekomen zijn van de tempel, alles even lekker. Eerst koffie, daarna nog een Bintang biertje en uiteindelijk gaan we tegen half tien naar bed na weer een lange (sinds half vier!!) en bijzondere dag.


Nyepi (Balinees Nieuwjaar, 23 maart)

“Verplicht” een heel rustige dag op de veranda van onze kamer. Niemand mag de straat op. Wat lezen, stuk verslag, puzzelen, af en toe een drankje, zoals mixed fruit juice, koffie en water. De hele middag en avond regent het, met af en toe een klap onweer. Tegen de avond een vroege maaltijd, zodat die nog bij daglicht kan worden klaargemaakt, na 18.00 uur is licht en open vuur verboden. We krijgen een waxinelichtje mee voor op de kamer, en daar zullen we het de rest van de avond mee moeten doen. Als ook het waxinelichtje uitgaat is het echt helemaal donker, ook in de omgeving geen enkele verlichting. We hebben dus de zaklamp naast het bed, voor het geval dat. Morgenochtend om 06.00 uur mag het licht weer aan.

Zaterdag 24 maart

Na een donkere nacht met veel regen en een hoop onweersgerommel van de boze geesten zien we weer daglicht. Geleidelijk wordt het droog als we om half acht aan het ontbijt zitten. Vandaag is het een feestdag in geheel Indonesië, vanwege het Balinese Nieuwjaar. Vanmorgen gaan we met Gede, de eigenaar van de home-stay, een wandeling door de rijstvelden maken. Met een bamboewandelstok gaan we op pad over smalle, glibberige paadjes dwars door de sawa’s, waar hard gewerkt wordt aan het handmatig planten van rijst. We krijgen een bijzonder duidelijke uitleg over zaaien, planten en oogsten van de rijst, en het harde leven van de arbeiders. Zij oogsten 2x per jaar , net genoeg om in hun eigen levensonderhoud te kunnen voorzien. Horen van een enorm irrigatiesysteem waarmee de bevloeiing van de sawa’s plaatsvindt. Elk groeistadium van de rijst heeft een ander waterniveau nodig. We klimmen en dalen af en toe flink, waarbij de bamboestok ons goed van pas komt. De zon doet ondertussen goed zijn best. Na 3 uur glibberen/wandelen zijn we terug in de home-stay, waar we om 12.00 worden opgehaald voor vertrek naar Seraya, ons volgende adres. Een luxe bus brengt ons in drie kwartier bij Villa Arjuna, een prachtige logeergelegenheid. Opnieuw Nederlandse eigenaren, opnieuw zijn we de enige gasten vandaag. Het contrast met de home-stay is groot natuurlijk, nu baden we weer in weelde. Na de lunch krijgen we de scooter (125cc) mee en maken een tocht van ca 50 km langs de kust van Straat Lombok naar het noorden. Prachtige vergezichten over zee, kleine dorpjes van lokale vissers, heel veel armoede, sterk wisselende kwaliteit van het wegdek, alles maakt het weer zeer de moeite waard. De Thaise poncho’s hebben ook nog dienst gedaan, want volgens de Balinese kalender mag dan het regenseizoen twee dagen terug geëindigd zijn, de weergoden hebben daar nog geen boodschap aan.
We komen uit bij een boeddhistisch restaurant/meditatiecentrum waar we liggend aan tafel een beker “ healthy thee” drinken: goed voor je body en je brein: we zullen zien of het effect heeft.
Voor donker zijn we weer terug bij onze villa, nog even zwemmen en dan eten. En als jullie dit lezen functioneert ook het internet…….